Ferhan Şensoy
Tiyatro ve sinema oyuncusu, tiyatro yönetmeni ve oyun yazarı D. 26 Şubat 1951, Çarşamba / Samsun – Ö. 31 Ağustos 2021, İstanbul). Tam adı Osman Ferhan Şensoy’dur. Annesi Müjgân Şensoy, ilkokul öğretmeni; babası ise dönemin Çarşamba Belediye Başkanı ve tüccar Yusuf Cemil Şensoy’dur. Samsun’da 1957’de başladığı Gazi Osman Paşa İlkokulu’ndan sonra 1961’de girdiği Galatasaray Lisesi’ni tamamlamadan bırakarak ortaöğrenimini Çarşamba Lisesi’nde tamamladı (1970). Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü (Mimar Sinan Üniversitesi)’ndeki öğrenimini yarım bırakarak 1972 yılında gittiği Fransa’da Strasbourg Devlet Tiyatro Okulunu bitirdi (1974). Türkiye’ye döndükten sonra özel tiyatrolarda oyuncu ve oyun yazarı olarak (1975-80) çalıştı.
1980 yılından sonra, kurduğu Ortaoyuncular topluluğunu yönetti. “Şahları da Vururlar” (1982) oyunuyla “Dergi 13”ün En İyi Oyun ve En İyi Yazar (1980), “Tiyatro 70” dergisinin En İyi Erkek Oyuncu (1980) ve 1979-80 Avni Dilligil Jüri Özel Ödüllerini; “İstanbul’u Satıyorum” oyununun rejisiyle 1980 Ulvi Uraz En İyi Yönetmen Ödülünü alarak dikkatleri üzerine çekti.
Ferhan Şensoy’un öykü ve şiirleri Yeni Ufuklar, Soyut vb. dergilerde yayımlandı. Ardından yazdığı kısa oyunlar da ilk olarak Devekuşu Kabare tiyatrosunda oynanmaya başladı (1970). Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Bölümü’nde okurken yarı Fransızca, yarı Türkçe “Je M’en Fous Bilader” adlı bir oyun yazdı ve Galatasaray Oyuncuları adında amatör bir topluluk kurdu.Bu toplulukla birlikte, ünlü yazar Haldun Taner’in önderliğinde, Devekuşu Kabare’nin salonunda çalışmaya başladı. Oyunu, Galatasaray’ın Fenerbahçe tesislerinde bir akşam yemeğinde sergilendi.
1971’de, “Grup Oyuncuları” ile birlikte profesyonel oyunculuğa adım atan Şensoy, ilk profesyonel yönetmenlik deneyimini ise, Paravana Kabare’nin sergilediği, “Güm Güm Güm” adlı İsmet Küntay oyununda yaşadı. Yönetmen Jerome Savary’nin asistanlığını yaptığı “Magic Circus - De Moise A Mao”da oynayan Şensoy, ilk oyun yazma denemesi olan “Güle Güle Godot”yu, Fransızca olarak “Godot Go Home” adıyla yeniden yazarak yaptı. Ardından, Fransızca bir kolaj oyun olan “Proche - Orient Lointain”i Yunus Emre, Nâzım Hikmet, Fazıl Hüsnü Dağlarca gibi Türk şair ve yazarlarının metinlerini de kullanarak yazdı.
Şensoy, Fransızca olarak yazdığı “Ce Fou De Gogol” adlı oyununu Montreal’de, Theatre Patriote’da sahneye koyduktan sonra, aynı kentte Theatre De Quatre - Sous’da yönetmenlik yaptı, “Harem Qui Rit” adlı müzikalde oynadı. “Ce Fou De Gogol” ile Montreal’de, “En İyi Yabancı Yazar” ödülünü aldı (1974 - 1975).
Ferhan Şensoy Türkiye’ye döndükten sonra, 1976’da Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nda, yazarlığını da yaptığı “Dur Konuşma Sus Söyleme” adlı oyunda rol aldı. Ayrıca Türk Yazarları Tiyatrosu’nda da oyunculuk ve yönetmenlik yaptı. Ali Poyrazoğlu’yla birlikte rol aldığı bu skeçlerin birinde, bir garson rolüyle ilk kez televizyona çıktı. Nisa Serezli - Tolga Aşkiner Tiyatrosu’nda oyunculuk yaparken, TRT Televizyonu’na ve Devekuşu Kabare Tiyatrosu’na çeşitli skeçler yazdı. Televizyon için yazdığı “Bizim Sınıf” dizisinin ikinci bölümden sonra, “öğretmenlerin manevi şahsiyetini tezyif” ettiği gerekçesiyle, dizinin TRT’de yasaklanmasının ardından, oyuncu olarak da katıldığı “Evdekiler” ve “Giyim Kuşam Dünyası” televizyon dizileri de, TRT’de tamamlanamadan yayından kaldırıldı. Daha sonra “Bizim Sınıf” oyununu Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nda sahnelemeye başladı. Anyamanya Kumpanya’dan ayrılarak Ayfer Feray Tiyatrosu’na geçti.
Şensoy, 14 Mart 1980’de Harbiye’deki Yapı Endüstri Merkezi Salonu’nda ilk kez perdelerini açan Ortaoyuncuları topluluğunun bünyesinde, Nöbetçi Oyuncular adlı bir gençlik grubu kurarak, yeni tiyatro sanatçılarının yetiştirilmesine yardımcı oldu. Şensoy’un kendi yazıp yönettiği ve muhafazakâr kesimin tepkisini çeken, “Muzır Müzikal” adlı müzikalin, 77. gösterisinden sonra sahnelendiği Şan Tiyatrosu kuşkulu bir biçimde yandı (1987). Bu oyun yüzünden mahkemeye verilerek, yirmi bir gün hapis cezasına çarptırıldı. İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda, Haldun Taner’in “Keşanlı Ali Destanı” müzikal oyununu sahneye koyan Şensoy, Visdey’in “Don Juan ile Madonna” oyununu Fransızca’dan çevirdi.
Elli kadar sahne oyununda, on kadar televizyon dizisinde rol alan Ferhan Şensoy; “Aşk Dediğin Laf Değildir” (1976), “Kızını Dövmeyen Dizini Döver” (1977), “Köşedönücü” (1985), “Bir Bilen” (1986), “Parasız Yaşamak Pahalı” (1986), “Büyük Yalnızlık” (1989), “Pardon - İbrahim” (2004), “Şans Kapıyı Kırınca” (2004), “Son Ders: Aşk ve Üniversite” (2008) gibi filmlerde de rol aldı.
Ferhan Şensoy yazıları ile oyunlarında, gündelik yaşamın aksayan yönlerini, mizah estetiğini kullanarak yaptığı eleştirilerle okuyucu ile izleyicinin büyük beğenisini kazandı. 1987 yılından itibaren aralıksız olarak oynadığı tek kişilik gösterisi “Ferhangi Şeyler”de gündelik olayların `Ferhanca` bir mizah penceresinden değerlendirilmesi olup, Şubat 2011 ayına kadar 1670 kez sahnelendi.
Ferhan Şensoy oyunculuk, yönetmenlik ve yazarlık alanlarında: En İyi Yabancı Yazar (Montreal1975), Avni Dilligil Ödülleri Jüri Özel Ödülü, Dergi 13 En Başarılı Oyun, Tiyatro 81 En İyi Erkek Oyuncu, Nokta Dergisi Doruktakiler, Ulvi Uraz Ödülü (1988), Sanat Kurumu Ödülü (1988), İsmail Dümbüllü Ödülü, Nasrettin Hoca Mizah Ödülü, TC Kültür Bakanlığı Jüri Özel Ödülü, Heygirl Dergisi Yılın Oskarları Ödülü, Doruktakiler ve Altan Erbulak Ödülü, Nasrettin Hoca Altın Eşek Gülmece Ödülü, Altın Frekans Ödülü, TC Kültür Bakanlığı En İyi Topluluk Ödülü, En Başarılı İletişimciler Ödülü, En İyi Deneme Yazarı Ödülü, Avni Dilligil En İyi Yönetmen Ödülü, Avni Dilligil En İyi Yazar Ödülü, Terakki Vakfı Onur Ödülü, Unima Hizmet Ödülü, Ankara Sanat Kurumu Afife Jale - Muhsin Ertuğrul Ödülünü aldı.
Tiyatro oyuncusu Derya Baykal ile evlenen Ferhan Şensoy’un, bu evlilikten iki kız çocuğu dünyaya geldi.
Vefatı:
Tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu Ferhan Şensoy, 31 Ağustos 2021 tarihinde İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesinde 70 yaşında hayata veda etti. Haziran ayında anjiyo geçiren, ardından da anjiyoya bağlı olarak gelişen komplikasyonlar nedeniyle bir süre önce tedavi görmeye başlayan usta sanatçı, tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Ferhan Şensoy, perşembe günü son yolculuğuna uğurlanacak
Acı haber, kurucusu olduğu Ortaoyuncular'ın Twitter hesabından duyuruldu.
Yapılan açıklamada, "Tiyatromuzun kurucusu, ustamız Ferhan Şensoy’u, dün gece, bir süredir tedavi gördüğü hastanede, yapılan tüm müdahalelere rağmen kaybetmiş olmanın derin üzüntüsü içerisindeyiz. Tüm sevenlerinin başı sağolsun…" ifadelerine yer verildi.
Hastaneden Açıklama
İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi'nden yapılan açıklamada, ünlü tiyatro sanatçısı Ferhan Şensoy'un ciddi kalp damar hastalıkları ve solunum yetersizliği nedeniyle vefat ettiği belirtildi. Şensoy'un ölümüne ilişkin yapılan açıklamada, "Uzun süredir kalp-damar hastalıkları ve metabolik hastalıklarla ilgili farklı hastanelerde tedavi gören, ülkemizde yetişen en önemli tiyatroculardan olan, meddahlık geleneğinin simgesi kavuğu, 30 yıla yakın süre taşıma onuruna sahip Ferhan Şensoy dün gece sabaha karşı İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi’nde ciddi kalp damar hastalıkları ve solunum yetersizliği nedeniyle vefat etmiştir. Tüm sanatseverlere ve ailesine baş sağlığı ve sabır dileriz" ifadelerine yer verildi.
Şensoy'un cenazesi, 2 Eylül perşembe günü saat 13:00'da Ses Tiyatrosu'nda sınırlı katılım ile tertip edilecek törenin adından; Teşvikiye Camii'nde kılınacak ikindi namazına müteakiben Zincirlikuyu Kabristanı'na defnedilecek.
Şensoy'un 1988-2004 yılları arasında evli kaldığı oyuncu Derya Baykal ise, "Ustamı, kızlarımın babasını kaybettik. Çok üzgünüz…" açıklamasını yaptı.
Usta sanatçının kızı Müjgan Ferhan Şensoy ise, "Babam uçtu göklere… " mesajını paylaştı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, "Ortaoyuncular Tiyatrosunun kurucusu, oyuncu ve yazar FerhanŞensoy’un vefatını derin bir üzüntüyle öğrendik. Kederli ailesine sabır, sevenlerine başsağlığı diliyoruz." ifadeleri kullanıldı.
İsmail Dümbüllü'nün Münir Özkul'a devrettiği, Hasan Efendi'nin kavuğunu, Ferhan Şensoy 2016 yılında Rasim Öztekin'e teslim etmişti. Şensoy, kavuğunu teslim ettiği Rasim Öztekin'den 5 ay sonra hayata gözlerini yumdu.
İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi'nde kalp damar hastalıkları ve solunum yetersizliği nedeniyle hayatını kaybeden ünlü tiyatrocu Ferhan Şensoy, 2 Eylül 2021 Perşembe günü son yolculuğuna uğurlandı. Usta tiyatrocu için ilk tören bir süre eğitim gördüğü Galatasaray Lisesi'nde düzenlendi. Buradaki törenin ardından Ferhan Şensoy’un Türk bayrağı ve Galatasaray bayrağına sarılı tabutu cenaze aracıyla İstiklal Caddesi’nde bulunan Ses Tiyatrosu’na getirildi. Şensoy’un tabutu indirildiği sırada cadde üzerinde bekleyenler alkışlarken, kızları Derya Şensoy ve Müjgan Ferhan Şensoy gözyaşlarını tutamadı. Derya Şensoy, veda konuşmasında babasına seslendi: "Baba kız aşkımız şimdi okyanusları, çok bulutları ve yıldızları aştı. Seni çok ama çok seviyorum."
Ses Tiyatrosu’ndaki törenin ardından Ferhan Şensoy’un cenazesi Teşvikiye Camii’ne getirildi. İkindi vakti kılınan cenaze namazının ardından Şensoy’un cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Tiyatro Ödülleri:
Üstün Akmen Tiyatro Ödülleri 2018 - "Emek Ödülü"
Sadri Alışık Tiyatro Ödülleri 2016 - "Onur Ödülü"
Tiyatro Eleştirmenleri Birliği (TEB) Ödülleri 2016 - "Onur Ödülü"
Ferhangi Şeyler / Lions Tiyatro Ödülleri 2015 - "Yılın Tiyatro Hizmet Ödülü"
İsmet Küntay Tiyatro Ödülleri 2013 - "En İyi Oyun"
Savaş Dinçel Ödülü 2013 - "Yılın En İyi Oyun Yazarı"
Uluslararası İzmir Tiyatro Festivali 2013 - "Onur Ödülü"
Yeni Tiyatro Dergisi Ödülleri 2013 - "100 Yıllık Emek Ödülü"
Nasri Hoca Ve Muhalif Eşeği / İsmet Küntay Tiyatro Ödülleri 2012 - "En İyi Oyun"
Yönetmen, Yazar, Oyuncu Olarak Yer Aldığı Tiyatro Oyunları:
Şahları da Vururlar / Oyuncu / Müzik / Yönetmen / Yazar - 2020
İstanbul'u Satıyorum 1987 / Yazar - 2020
Bom! / Oyuncu / Yönetmen - 2018
Yorgun Matador / Yazar - 2017
Nereye de Gidiyor Lan Bu Gemi? / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 2017
Hayrola Karyola / Yazar - 2016
Umudumuz Ayaktopu / Yazar - 2016
Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı / Yazar - 2015
Masal Müfettişi / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 2013
Nasri Hoca ve Muhalif Eşeği / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 2012
Ruhundan Tramvay Geçen Adam / Oyuncu / Dekor Tasarım / Kostüm Tasarım / Yönetmen / Yazar - 2010
İşsizler Cennete Gider / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 2010
2019 / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 2009
Boşgezen ve Kalfası / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 2008
Fernâme / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 2007
Beni Ben Mi Delirttim / Oyuncu / Sahne Tasarım / Yönetmen / Yazar - 2003
Biri Bizi Dikizliyor / Baba / Sahne Tasarım / Yönetmen / Yazar - 2003
Kahraman Osman / Oyuncu / Sahne Tasarım / Yönetmen / Yazar - 2002
Kökü Bitti Zıkkım Zulada / Oyuncu / Sahne Tasarım / Yönetmen / Yazar - 2001
Sahibinden Satılık Birinci El Ortaoyunu / Oyuncu / Sahne Tasarım / Yönetmen / Yazar - 2001
Fişne Pahçesu / Oyuncu / Sahne Tasarım - 2000
Dolu Düşün Boş Konuş / Dekor Tasarım / Yönetmen & Dekor - 1999
Şu An Mutfaktayım / Sahne Tasarım / Yönetmen / Yazar - 1999
Parasız Yaşamak Pahalı / Oyuncu / Sahne Tasarım / Yönetmen / Yazar - 1999
Çok Tuhaf Soruşturma / Oyuncu / Kostüm Tasarım / Yönetmen / Yazar - 1998
Haldun Taner Kabare / Oyuncu / Kostüm Tasarım / Dekor Tasarım / Uyarlayan - 1997
Aptallara Güzel Gelen Televizyon Dizileri / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1996
Üç Kurşunluk Opera / Oyuncu / Yönetmen - 1995
Felek Bir Gün Salakken / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1995
Seyircili Seyir Defteri / Yönetmen / Yazar - 1994
Şu Gogol Delisi / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1994
Kırk Ambar Gece Tiyatrosu / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1994
Köhne Bizans Operası / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1993
Güle Güle Godot / Yönetmen / Yazar - 1992
Aşkımızın Gemisi Fındık Kabuğu / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1991
Yorgun Matador / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1991
Soyut Padişah / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1989
Don Juan ile Madonna / Oyuncu / Yönetmen - 1988
Ferhangi Şeyler / Oyuncu - 1987
İstanbul'u Satıyorum / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1987
İçinden Tramvay Geçen Şarkı / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1986
Eşek Arıları / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 1986
Hayrola Karyola / Yönetmen / Yazar - 1985
Çok Tuhaf Soruşturma / Yazar
Uzun Donlu Kişot / Uzun Donlu Kişot / Kostüm Tasarım / Sahne Tasarım / Yönetmen / Yazar
Muzır Müzikal / Oyuncu / Yönetmen / Yazar
Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı / Yazar
Yönetmeni Olduğu Film ve Diziler:
Haneler (TV Dizisi 2009)
Boşgezen ve Kalfası (TV Dizisi 1995)
Varsayalım İsmail (TV Dizisi 1991)
Parasız Yaşamak Pahalı (Video1986)
Bir Bilen (Video 1986)
Köşe Dönücü (TV Dizisi 1984)
Sizin Dersane (TV Dizisi 1980)
Caniko (TV Dizisi 1976)
Senaristi Olduğu Film ve Diziler:
Haneler (TV Dizisi 2009)
Pardon (Sinema Filmi 2004)
Boşgezen ve Kalfası (TV Dizisi 1995)
Varsayalım İsmail (TV Dizisi 1991)
Parasız Yaşamak Pahalı (Video1986)
Bir Bilen (Video 1986)
Köşe Dönücü (TV Dizisi 1984)
Sizin Dersane (TV Dizisi 1980)
Caniko (TV Dizisi 1976)
Rol Aldığı Film ve Diziler:
Ve Perde! (Sinema Filmi 2016)
Muhalif Başkan (Belediye Başkanı, Sinema Filmi 2012)
Ünye de Fatsa Arası (Kendisi, Sinema Filmi 2011)
Son Ders: Aşk ve Üniversite (Saffet Ercan, Sinema Filmi 2007)
Şans Kapıyı Kırınca (Presidente Carlos-Kuddusi, Sinema Filmi 2004)
Pardon (İbrahim, Sinema Filmi 2004)
Aktör Eskisi (TV Filmi 2004)
Boşgezen ve Kalfası (Boşgezen, TV Dizisi 1995)
Varsayalım İsmail (İsmail, TV Dizisi 1991)
Büyük Yalnızlık (Sinema Filmi 1989)
Parasız Yaşamak Pahalı (Video 1986)
Bir Bilen (Video 1986)
Köşe Dönücü (TV Dizisi 1984)
Sizin Dersane (Adnan Pazarlama, TV Dizisi 1980)
Kızını Dövmeyen Dizini Döver (Tarık, Sinema Filmi 1977)
Caniko (TV Dizisi 1976)
Aşk Dediğin Laf Değildir (Sinema Filmi 1976)
KİTAPLARI:
Oyun: Şahları da Vururlar (1982), Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı (1991), Hâneler, İdi Amin, Bizim Sınıf, Aşkın Gözüne Gözlük, Kiralık Oyun, Anna’nın Yedi Günahı, Fırıncı Şükrü Deli Vahap ve Ötekiler, Hayrola Karyola, Dur Konuşma Sus Söyleme, İçinden Tramvay Geçen Şarkı, Muzır Müzikal, Ferhangi Şeyler, İstanbul’u Satıyorum, Falınızda Rönesans Var, Güle Güle Godot (1993), Ferhantoloji (2004), Eşeğin Fikri (2005).
Roman: Kazancı Yokuşu (1978), Elveda SSK (2006), Karagöz ile Boşverin Beni (2009).
Şiir: Gündeste (1986).
Öykü:Afitap’ın Kocası İstanbul (1982), Ayna Merdiven (1986), Düşbükü (1988).
Deneme: Denememeler (1993).
Anı: Kalemimin Sapını Gülle Donattım (5. bas. 2001).
Günlük: Hacı Komünist (2005).
FERHAN ŞENSOY İÇİN NE DEDİLER?
“Şensoy’un bu son kitabında, eskilerine oranla daha fazla güncellik ve toplumsallık var. Rum Memet’in tüm öyküleri akide şekeri gibi: Akıcı, sade ve gerçekçi. Kitabın kısa sürede birkaç baskı yapması da okurun Şensoy’a iyi yanıt verdiğini gösteriyor. Öykülerin bir kısmı yazlık mekânlarda geçtiği için kumsal kitabı sanılabilir ama Şensoy, o tür pazarlamacılığa yüz vermeyen yazarlardan. Rum Memet, tipik bir Akdeniz kitabı aslında. Türk-Yunan ilişkilerinden, kaliteli sitcom’lara, Şensoy’un günlük yaşamında başından geçen quiproque’lardan bürokratik engebelere, alkoliğin dünyasından dul ya da bekâr bir erkeğin gerçeküstücü maceralarına kadar geniş bir spektrumda metinler... Kimi zaman kamera arkası öyküler renginde, Şensoy’un gerçek hayatındaki olayların içeriden bilgi ve duyguları aktarılıyor okura.” (Ragıp Duran)
HAKKINDA: Metin And / Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu (1983), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Ragıp Duran / Ilık İnce ve Derin Bir Yazı Dürbünü (Cumhuriyet Kitap, 7.1.1999) - Bana Hayatını Anlat! (Virgül, Ekim 2001) - Rum Memet (Virgül, Eylül 2002), C. Şefik Koldaş / Ferhangi Bir Kitap - Kalemimin Sapını Gülle Donattım (Cumhuriyet Kitap, 15 Kasım 2001), TBE Ansiklopedisi (2001), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Ferhan Şensoy (tiyatrolar.com.tr, 31.08.2021), Ferhan Şensoy (imdb.com, 31.08.2021), Ferhan Şensoy (sinematurk.com, 31.08.2021), Ferhan Şensoy (diziseti.tv, 31.08.2021), Ferhan Şensoy (beyazperde.com, 31.08.2021), Ferhan Şensoy hayatını kaybetti (haberturk.com, 31.08.2021), Usta sanatçı Ferhan Şensoy son yolculuğuna uğurlandı (hurriyet.com.tr, 02.09.2021).
