Hayrettin Karaman
İslâm hukukçusu, profesör, akademisyen, araştırmacı yazar. Erzurumlu bir ailenin çocuğu olarak 1934 yılında Çorum'da doğdu. İlkokulu burada bitirdikten sonra özel olarak Arapça ve İslâmî ilimler tahsil etti. İlk İmam Hatip okullarından biri olan Konya İmam Hatip Okulu'na girdi ve ikinci dönem mezunları arasında yer aldı (1959). Yeni açılan İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nde okudu ve ilk mezunlarından biri olarak 1963'te mezun oldu. İki yıl İstanbul İmam Hatip Okulu'nda meslek dersleri öğretmeni olarak çalıştıktan sonra İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'ne fıkıh asistanı oldu. "Başlangıçtan Dördüncü Asra Kadar İslam Hukukunda İctihad" konulu tezi ile fıkıh öğretim üyesi oldu (1971). Aynı yıl İzmir Yüksek İslam Enstitüsü'ne tayin edildi. 1975'te tekrar İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'ne döndü. Yüksek İslam Enstitülerinin İlahiyat Fakülteleri'ne dönüşmesinin ardından akademik çalışmalarını tamamlayarak sırasıyla doktor, doçent ve profesör unvanlarını aldı.
2001 yılında, özgürlüğün şart olduğu üniversite ortamında hüküm süren baskılara karşı çıkarak Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesindeki görevinden ayrılarak, Avrupa Uluslararası İslam Üniversitesinde (Hollanda) misafir öğretim üyesi olarak çalışmalarını sürdürdü. İlk yazılarını İslâmın İlk Emri Oku dergisinde (1963) yayımladı. Sonraki yıllarda makaleleri Oku, Tohum, Türkiye Günlüğü, İslâm Araştırmaları, İzlenim gibi birçok dergide yer aldı. Nesil dergisini (1976-Eylül 1980) çıkaranlar arasında bulundu. periyodik yazıları, Yeni Şafak gazetesi, Gerçek Hayat ve Eğitim-Bilim dergilerinde yayımlandı.
Yarım asra yaklaşan fikir ve meslek hayatı boyunca, yurtiçi ve yurtdışında binlerce konferans, seminer, panel, vaaz, hutbe, kurs, yazılı ve görsel medya programı, eğitim programında yer alarak eğitim, öğretim, tebliğ ve irşad faaliyetini sürdürdü. Aralarında bugünün tanınmış bilim ve fikir adamları olan binlerce öğrenci yetiştirdi. 1982 yılında Türkiye Millî Kültür Vakfı Özel Jüri Ödülünü aldı. Yurtiçi ve yurtdışındaki çok sayıda ilmî toplantıya konuşmacı olarak katıldı, bildiriler sundu.
Arapça, Farsça ve Fransızca bilen Hayrettin Karaman, 1956 yılından beri evli olup, üç çocuğa (Latife, M. Lutfullah, M. İhsan); yedi toruna (U. Murat, Zeynep, Selva, M. Tahir, Bilal, Enes, Salih) ve bir torun çocuğuna (Mustafa) sahiptir.
ESERLERİ:
MEAL- İLMİHAL-TEFSİR: Arapça-Türkçe Yeni Kâmus (Sözlük, Bekir Topaloğlu ile birlikte, 2005), İlmihal (Heyet'le birlikte), Kur’an Yolu - Türkçe Meal ve Tefsir (5 cilt, İbrahim Kafi Dönmez, Mustafa Çağnıcı, Sadrettin Gümüş ile, 2007), Kur'an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali (Mustafa Çağrıcı Ali Turgut İbrahim Kafi Dönmez Sadrettin Gümüş Ali Özek ile, 2009), Aile İlmihali (2011).
ARAŞTIRMA-İNCELEME: Mukayeseli İslâm Hukuku (I, 1974; II, 1982; III, 1991), İslâm Hukukunda İçtihad (1972), İslâm Hukuku Tarihi (1972), İslâm’ın Işığında Günün Meseleleri (3 cilt. 2 cilt olarak 1975, gen. yeni bas., I-II, 1988; III, 1992), İslâm Hukukunda İçtihad (tez, 1975 ), Günlük Hayatımızda Haramlar Helaller ve Haramlar (1979), İslâm’da İşçi - İşveren Münasebetleri (1981), Anahatlarıyla İslâm Hukuku (I. 1984; II, 1985; III, 1986), Türkiye’de İslâmlaşma ve Önündeki Engeller (1994), İslâm’da Kadın ve Aile (I, 1993; II, 1994), Gerçek İslâm’da Birlik (1996), İnsan Hakları (1996), Laik Düzende Dini Yaşamak (1997, 4 cilt olarak 2002), Her Şeye Rağmen, Dört Risale, Kur’an-ı Kerim Açıklamalı Meali (Ali Özek ile, 1999), Hayatımızdaki İslam (2 cilt, 2002, 2003), İmam-ı Rabbani ve İslâm Tasavvufu (2003), Türkiye ve İslam (2003), Her Şeye Rağmen (Röportajlar), Yeni Gelişmeler Karşısında İslâm Hukuku (2011).
ÇEVİRİ: İctihad, Taklîd ve Telfîk Üzerine Dört Risâle (çev. ve yay. haz.; İbn Teymiyye - Abdullah b. Abdulazim - Şah Veliyyullah – Senhûrî’den, 2000), Yolların Ayrılış Noktasında İslâm (Muhammed Esed’den, 2001), İslam Düşüncesinde Ekonomi Banka ve Sigorta (Prof. Dr. M. Ahmet ez-Zerka - Prof. Dr. A. Muhammed Abdülaziz en-Neccar’dan, 2002),
ŞİİR: Dert Söyletir (2002).
DERS KİTABI: Arapça Sarf-Nahiv ve Arapça Metinler (Bekir Topaloğlu ile, 1964), Fıkıh Usûlü (1965), Hadis Usûlü (1965), Arapça-Türkçe Yeni Kâmus (Bekir Topaloğlu ile, 1966).
KAYNAKÇA: İsmail Kara / Türkiye’de İslâmcılık Düşüncesi (3 cilt, 1986, 1987, 3. Cilt: Metinler-Kişiler, 1994, s.481-584), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), M. Avni Özmansur / Kur’an’daki Asıl İslâm Bu 2 (2002), Ahmet Yüter / Prof. Dr. Hayreddin Karaman’dan Güncel Sorulara Cevaplar (Sur dergisi, Mayıs 2003).
