Hıfzı Topuz

Gazeteci yazar, öğretim görevlisi, STK yöneticisi (D. 25 Ocak 1923, İstanbul – Ö. 26 Eylül 2023, İstanbul).

Tam adı Mustafa Hıfzı Topuz’dur. Topuzoğlu imzasını da kullandı. Galatasaray Lisesi (1942), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu. Strasbourg Üniversitesinde devletler hukuku ve gazetecilik alanlarında yüksek lisansını (1957-59), aynı kentin Hukuk Fakültesinde “Türk Basınında Haberleşme” konulu tezini tamamlayarak doktorasını (1960) verdi.

1947-58 yılları arasında Akşam gazetesinde önce istihbarat şefi, sonra dış politika yazarı, daha sonra yazı işleri müdürü olarak çalıştı. 1974-75 yıllarında TRT’de radyolardan sorumlu genel müdür yardımcılığı görevinde bulundu.

Paris’te UNESCO genel merkezinde Özgür Haber Dolaşımı şefi olarak çalıştı (1959-83). Uluslararası gazetecilik meslek örgütleri arasında işbirliği, basın ahlâkı, gazetecilik eğitimi ve gazetecilerin korunması projelerini yönetti. Afrika ülkelerinde, Hindistan’da, Filipinler’de gazetecilik eğitimi seminerleri düzenledi. Kara Afrika’da kırsal basın projesini oluşturdu. İstanbul Gazeteciler Sendikası (kurucu, bir süre başkan) İletişim Araştırmaları Derneği İLAD (kurucu, bir süre başkan) üyesidir.

Vatan, Öncü, Millet, Cumhuriyet, Milliyet Sanat gazete ve dergilerinde yazı ve röportajları yayımlandı. ANKA Ajansında danışmanlık görevi yanı sıra, İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu ile Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde öğretim üyesi olarak çalıştı.

1993'te BRT İstanbul Radyo ve Televizyon Genel Yayın Koordinatörlüğü yaptı. 1986'da İletişim Araştırmaları Derneği'ni (İLAD) kurdu. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu'nda iletişim Komitesi Başkanlığında bulundu. 1997'de İzmir'de Birinci Ulusal Kültür Kongresini, 1998'de de İstanbul'da Kültür Politikaları Sempozyumu'nu düzenledi.

Topuz çeşitli konularda 51 kitap yayınladı.

Vefatı:

 

Duayen gazeteci yazar Hıfzı Topuz, 26 Eylül 2023 günü 100 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.

100 yaşında hayatını kaybeden Topuz, çeşitli konularda 51 kitap kitap yazmıştı. Topuz, 1998 yılında TGC Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü'nü, 2003 yılında TGC Basın Özgürlüğü Ödülü'nü, 2020 yılında Nazım Hikmet Dostluk Ödülü'nü aldı.

 

Hıfzı Topuz İçin Ne Dediler?

 

“Taif’te Ölüm, gerçekten çok keyifle okunan ve aynı derecede öğretici olan bir roman. (Prof. Toktamış Ateş, Taif’te Ölüm üzerine)

***

“Hıfzı Topuz çocukluk günlerinden başlayarak kişisel yaşantısını, bu yaşantının etrafında göze çarpan isim ve olayları kayıt altına almış. Belleğinde kalanlara, mektuplar başta olmak üzere belgeleri de ekleyince ortaya otobiyografi ötesinde değerlendirilmesi gereken seçkin bir anı kitabı çıkmış. Kitap salt kişisel bir anı birikimi olmanın ötesinde, Stalin’in ölümü, 68’li yıllar ve benzeri olaylara ışık tutması yönüyle önem taşıyor. (…) Topuz’un kitabı kişisel anılardan daha çok bilinmeyen bir coğrafyayı öne çıkarıp okuyucuyu aydınlatmakta, yine sanat ve edebiyat dünyasında birçok yönü az bilinen insanları ayrıntılı olarak tanıtmaktadır. Kitap akıcı bir anlatım ve dil özelliği taşıdığından hızla ve keyifle okunuyor…” (Abdullah Tekin, Elveda Afrika Hoşçakal Paris üzerine)

ESERLERİ:

 

ARAŞTIRMA-İNCELEME: Türk Basınında Dış Haberler ve Uluslararası İletişim (1960), Information Internationale dans la Presse Turque (Strasbourg, 1961), Kongo Kurtuluş Savaşı (1965), Kara Afrika (1970), Türk Basın Tarihi (1973), Afrika’dan Geliyorum (1975), Uluslararası İletişim (1985), İletişimde Karikatür ve Toplum (1985), Lumumba (1987), Status, Rights and Responsibilities of Journalists (Prag, 1989), Basında Tekelleşmeler (1989), Yarının Radyo-TV Düzeni (1990), Siyasal Reklamcılık (1991), Seçim Savaşları, Cumhuriyetin Beş Dönemeci, Karikatür ve Toplum (1995, Caricature et Société adıyla, 1974), Dünya Karikatür Tarihi (1997), Dünyada ve Türkiye’de Kültür Politikaları (1998).

 

ANI: Parisli Yıllar (1994), Eski Dostlar (2000), Elveda Afrika, Hoşçakal Paris (2005).

 

SÖYLEŞİ: Konuklar Geçiyor (1974).

 

SÖZLÜK: Türkçe-Fransızca, Fransızca-Türkçe ve İngilizce Karşılıklı Basın Sözlüğü (1966).

 

ROMAN: Meyyale (1998), Taif’te Ölüm (1999), Paris’te Son Osmanlılar (1999), Mediha Sultan ve Damat Ferit (1999), Hatice Sultan (2000), Gazi ve Fikriye (2001), Çamlıca’nın Üç Gülü (2002), Devrim Yılları (2004), Çılgın ve Özgür (2014).

 

DERLEME: Hoşgörü (1995).

 

KAYNAKÇA: TDE Ansiklopedisi (c. 8, 1976-98), Seyit Kemal Karaalioğlu / Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü (1982), Vitrindekiler (Cumhuriyet Kitap, 26.11.1998), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Toktamış Ateş / Hıfzı Topuz’dan Keyifle Okunan Bir Roman (Cumhuriyet Kitap, 6.1.2000), TBE Ansiklopedisi (2001), Hıfzı Topuz’la Dostlar Arasında Bir Gezi: Eski Dostlar (Cumhuriyet Kitap, 11.1.2001), Abdullah Tekin / Hıfzı Topuz’dan Bir Anılar Demeti: Elveda Afrika Hoşça Kal Paris (Cumhuriyet Kitap, 10.3.2005), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Fikir ve Kültür Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 3, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Hıfzı Topuz'dan bir Neyzen Tevfik romanı: “Çılgın ve Özgür" (cumhuriyet.com.tr, 9 Eylül 2014), Gazeteci yazar Hıfzı Topuz hayatını kaybetti (DHA – hürriyet.com.tr, 26 Eylül 2023).