İş adamı, politikacı, ilk uçak fabrikası kurucusu (D.1886, Divriği / Sivas - Ö. 13 Kasım 1957, İstanbul). Tam adı Mehmet Nuri Demirağ olup; babası Mühürzade Ömer Bey, annesi Ayşe Hanımdır. Üç yaşında yetim kaldığı için annesi tarafından büyütüldü. Divriği Rüştiye Mektebi’ndeki başarısıyla öğretmen yardımcılığına getirildi. 1903 yılında Ziraat Bankası’nın memurluk sınavını kazanarak önce burada, ardından Maliyede memurluk yaptı. Bu arada Gece Mektebi’de okudu.
1918’de maliye müfettişliğinden istifa ederek sigara kağıdı işine girdi. Küçük bir dükkânda ilk Türk sigara kağıdı’nın yapımını başlattı ve adını da Türk Zaferi koydu.1923’de ise 2.TBMM binasının inşasını üstlendi. Ardından Karabük Demir Çelik fabrika binalarını, Sivas Erzurum Demir Yolu Hattı’nı, özel bir ahşap uçak fabrikası ve bir de pilot okulunu inşa ederek olağanüstü bir başarı gösterdi. Atatürk bütün bu başarılarından dolayı ona 1934’de Demirağ soyadını vermiştir. Daha sonra ise Türkiye'nin ilk uçak fabrikasını kurmuş ve büyük bir uçuş sahası yaptırmıştır.
Boğaz Köprüsü projesi Atatürk tarafından onaylanmayınca büyük bir hayal kırıklığına uğrayan Demirağ, demir yolu ihalesini alarak ilk demiryolu müteahhidi oldu. Samsun, Erzurum, Sivas, Erzincan ve Afyon-Dinar hattını bir yılda tamamlamıştır. Ardından havacılık okulu inşa edip tam 290 pilot yetiştirdi ve Türkiye’nin ilk yerli paraşüt üretimini gerçekleştirdi.1941 yılında ürettiği ilk uçak İstanbul’dan Divrig’e uçarken düşmesi ve pilotun ölmesiyle uçak atölyesi kapanmıştır.
1945 yılında siyasete adım atılarak Milli Kalkınma Partisi’ni kurdu. Bu parti Cumhuriyet tarihinde çok partili hayata geçişte kurulan ilk muhalefet partisi oldu.1954-57 yılları arasında ise DP listesinden bağımsız milletvekili olarak TBMM’ye girdi.
Girişimci özelliğiyle tanınan Nuri Demirağ, ilk şehir ve köy planlarını hazırlamış, İzmit’te selüloz fabrikası, Sivas’ta çimento fabrikası ve İstanbul’daki büyük hal binasını inşa etmiştir. Çölleşme, tarım, hayvancılık, enerji, barajlar, köprüler ve limanlar ile ilgili çalışmalarda bulundu. Ekonomik hayatında liberal, hayatında ise muhafazakâr kimliğiyle tanınmıştır. Bir dönem Adnan Menderes ile çalışmış olduğu ve evindeki entelektüel toplantılarda Abdullah Gül’ü de ağırlamış olduğu ve onunla olan ahbaplığı da bilinmektedir.
Hakkında üç kitap yazılmış olan Demirağ, Mesude hanımla olan evliliğinden sekiz çocuk babasıydı.
KAYNAK: Ziya Şakir / Uçak Sanayiimiz ve Nuri Demirağ (1947), A. Nuri Yüksel / "Havacılık Sanayi Üstüne Düşünceler" (Ocak dergisi, Mayıs 1973), s. 56), H.Nadir Bıyıkoğlu / Türk Havacılık Sanayii (1991) - "Vecihi Hürkuş ve İlk Türk Uçağı" (2023 dergisi Eylül 2008, s.72, 91), Semih İncegöz / Türkiye’nin İlk Uçak Fabrikasını Kuran Adam Nuri Demirağ (Aksiyon dergisi, 15.06.1996, Sayı: 80), Yrd. Doç. Dr. İsmail Yıldırım / Atatürk Dönemi Demiryolu Politikasına Bir Bakış, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi (Sayı 35, Cilt: 12, Temmuz 1996), Tuncay Deniz / Türk Uçak Üretimi (2004, s.30), Fatih M. Dervişoğlu / Nuri Demirağ (2007, s.73), Tansel Akalın - Nadir Bıyıkoğlu / Türk Savunma Sanayii Tarihi (2007, s.135), Büyük Larousse Sözlük Ve Ansiklopedisi (Milliyet, Cilt: 6), Hayallerden Gerçekler Yapan Adam: Nuri Demirağ (Çelebice dergisi, Aralık 2009, Sayı: 20), Ali Can Sekmeç / 10. Yıl Marşına İlham Verdiler (Yeni Aktüel Dergisi, Sayı: 184), Abdülkadir Gül / Osmanlı Devletinde Kuraklık ve Kıtlık, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (Cilt 2/9, Sonbahar 2009), Yusuf Demir / 72 yıl önce yaptık ama (Gazete Vatan, 30.05.2010).
